بیماری دیابت و مشکلات دندانپزشکی مرتبط با آن
بیماری دیابت و مشکلات دندانپزشکی مرتبط با آن
مرض قند یا همان بیماری دیابت (Diabetes Mellitus)، گونه ای بیماری متابولیک محسوب می شود که آن را با تداخل در متابولیسم (سوخت و ساز) قندها، چربیها و پروتیینها، در اثر تداخلات هورمون انسولین می شناسیم. این اختلال در هورمون انسولین خود انواعی از اختلالات را شامل میشود که بر اساس آن بیماری قند یا دیابت را به انواع گوناگونی طبقه بندی می کنند. در نهایت این بیماری با هر مکانیسمی که ایجاد شود -که در ادامه بحث خواهد شد- سبب بالا رفتن میزان قند محلول در خون می شود. این افزایش قند خون می تواند سبب ساز مشکلات مختلفی مانند مشکلات بینایی، اختلال در عملکرد کلیه ها، مشکلات قلبی و عروقی،مشکلات عروق کرونری ،نقایص ایمنی بدن و اختلالات نورولوژیک گردد.
انوع بیماری قند با دیابت(DM)
بیشترین انواع قند خون شامل دیابت نوع یک (Type I)یا دیابت وابسته به انسولین، و دیابت نوع دو (Type II)یا غیر وابسته به انسولین می باشد و سایر انواع این بیماری را در گروه های اختلالات مقاومت به انسولین (Impaired Glucose Tolerance) و اختلالات قند ناشتا (Impaired Fasting Glucose) تقسیم می کنند.
همچنین انواع دیگری از بیماری قند نیز وجود دارد (جدول یک) که از آن میان می توان به بیماریهای مرتبط با غده پانکراس اشاره کرد. مثلا پانکراتیت یا التهاب پانکراس میتواند منجر به درجاتی از عدم ترشح مطلق انسولین گردد. مصرف برخی داروها نیز می توانند علایمی مانند دیابت را بوجود بیاورند که گلکوکورتیکویید ها سردسته این قبیل داروها هستند. شناسایی این قبیل دلایل بروز دیابت بسیار حایز اهمیت می باشد چرا که درمان دیابت وابسته به تشخیص درست عامل ایجاد کننده آن میباشد.
طبقه بندی انواع دیابت
تشخیص دیابت
تشخیص دیابت با کمک تستهای قند پلاسمای ناشتا(FPG) و نیز تست مقاومت به گلوکوز خوراکی (OGTT) صورت می پذیرد. میزان قند خون نرمال در افراد بر طبق نظر انجمن دیابت آمریکا به میزان ۱۰۰mg/dL برآورد گردیده است. بصورت کلاسیک تشخیص دیابت با بروز علایمی مانند پر ادراری، تشنگی مداوم، خستگی، کاهش وزن، تاری دید و قند ناشتای بالاتر از ۱۲۶mg/dL ویا قند بیش از ۲۰۰mg/dl در حالت بررسی راندم روزانه میباشد. البته تشخیص دقیق دیابت و نوع آن یک کار تخصصی محسوب میشود که از حوصله این نوشتار خارج می باشد اما در کل توصیه میشود که افراد واجد هر یک از علایم فوق، جهت بررسی دقیق احتمال ابتلا به دیابت، حتما به پزشک مراجعه کنند.
مشکلات همراه با بیماری قند
بیماری قند به هر علتی که ایجاد شود، فرد مبتلا را دچار مشکلاتی خواهد کرد که شدت این مشکلات در افراد مختلف متفاوت بوده و ممکن است برخی از این علایم در مبتلایانی بروز ننماید و یا در برخی دیگر با شدت بیشتر بروز کند.
مزمن شدن بالا رفتن سطح گلوکوز خون به تدریج سبب تجمع قند و محصولات متابولیک مرتبط با آن در داخل سلولها مشود. نتیجه دراز مدت این مساله سبب ساز بروز مشکل در مویرگهای شبکیه چشم(retinopathy) و کلیه ها (nephropathy) خواهد شد. مشکلات بینایی تقریبا در تمام انواع بیماری دیابت دیده میشود ونتیجه آن کاهش قدرت دید، و به تدریج با تداوم طولانی مدت و عدم کنترل بیماری، کوری خواهد بود. اختلالات کلیوی نیز حدود ۳۰ درصد از مبتلایان به دیابت نوع یک، و بین ۴ تا ۲۰ درصد از مبتلایان نوع دو را درگیر مینماید. این حالت سبب اختلال در عملکرد طبیعی کلیه ها و در نهایت از کار افتادن کامل آنها و مرگ خواهد بود. اگر فردی پس از ۲۵ تا ۳۰ سال از درگیری با بیماری دیابت، به اختلالات کلیوی مبتلا نگردد، بسیار بعید است که پس از این مدت نیز به این اختلال مبتلا گردد. ریسک ابتلا به این مشکل-بر خلاف مشکلات شبکیه چشم- به مرور زمان افزایش نمی یابد.
نوروپاتی یا اختلال شبکه اعصاب نیز از جمله مشکلاتی است که ممکن است در افراد دیابتیک رخ دهد. بارزترین شکل آن تغییرات حسی در کف دست و پا می باشد. احساس مورمور شدن بسیار شایع می باشد اما در انواع بسیار کمیابی از بیماران نیز با احساس سوزش و درد نیز همراه میشود. اختلال در اعصاب حرکتی نیز نادر بوده و ممکن است در هر دونوع اعصاب مغزی (مانند اختلال در اعصاب حرکتی ماهیچه های گرداننده چشم و ایجاد دو بینی) و اعصاب محیطی رخ دهد. در نهایت درگیری سیستم عصبی خودمختار(Autonomic Nervous System) نیز باعث بروز مشکلات گوارشی، اختلال نعوظ، مشکلات مثانه و نیز قلب و عروق خواهد شد.
بروز بیماریهای قلبی و عروقی در افراد دیابتی شیوع بیشتری دارد. به عنوان مثال طبق آمار ۷۵ درصد از بیماران دیابت نوع دو، در اثر عوارض قلبی جان خود را ازدست داده اند. همچنین شیوع مشکلات عروق کرونری در مبتلایان نوع دوم دیابت همراه با سندرم متابولیک، دوبرابر افراد فاقد دیابت و سندرم متابولیک می باشد. همچنین سن بروز بیماری عروق کرونری و آنژین های صدری نیز در افراد دیابتی افزایش می یابد.
افزایش کنترل نشده سطح گلوکوز در خون به تدریج سبب ساز نقص سیستم ایمنی و افزایش بروز عفونت خواهد شد. ایجاد عفونت و تاخیر در ترمیم زخمها پس از انجام جراحی در این فراد خود شاهدی بر این ماجراست. محدوده قند خون بین ۱۹۸ تا ۲۷۰ به عنوان حد استانه این مشکلات درنظر گرفته می شود و با شروع مصرف انسولین این مشکلات کاهش می یابد.
تظاهرات دهانی در بیماران دیابتی
جدای از شدت بیماری، تجمع پلاک، التهاب لثه، ببیماری پریودنتال و تخریب استخوان جزیی از بیماری دیابت است. تغییر در جمعیت میکروبی دهان و همچنین تغییر و در شرایط مویرگی ، ارکان بیماری پریودنتال وابسته به دیابت، خصوصا در انواع کنترل نشده بیماری هستند.
التهاب لثه از علایم بیماری دیابت
همچنین مطالعات نشان داده اند که ورود باکتری در خون به دنبال بیماری لثه، وضعیت مقاومت به انسولین و نیز تخریب سلولهای پانکراس را وخیم تر می نماید. بیماران دیابتی ممکن است از خشکی دهان شکایت داشته باشند که این خشکی دهان ممکن ست به دنبال دهیدراتاسیون ناشی از بالا رفتن قند خون و یا آسیب به عملکرد غدد بزاقی باشد. در افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده، عفونت قارچی کاندیدیازیس نیز با وفور بیشتری نسبت به سایرین رخ می دهد.
درمانهای دندانپزشکی بیماران دیابتی
انجام درمانهای دندانپزشکی برای بیماران دیابتی، پیش از هر چیز منوط به گرفتن تاریخچه کاملی از شرایط و بیماریهای جسمی فرد می باشد. این
تارحچه شامل جزییاتی از قبیل رژیم غذایی فرد دیابتی و انجام آزمایشاتی در جهت تعیین میزان کنترل قند خون می باشد. آگاهی از نتیجه آخرین آزمایش HbA1c فرد، می تواند نشان دهنده میزان مفید بودن درمانها و رژیمهای کنترل قند خون باشد. از دیگر جزییات لازم که باید در باره آنها آگاه شد، وضعیت درگیری چشمی و مشکلات کلیوی بیمار می باشد. آگاهی از وقوع همزمان مشکلاتی مانند بالا بودن فشار خون، چاقی، اختلالات چربی و سیگار کشیدن نیز در این میان بسیار حایز اهمیت می باشد و این اهمیت به دلیل همراه شدن این مشکلات با افزایش ریسک ابتلا به مشکلات وحمله های قلبی است. بنا براین با مشخص شدن میزان احتمال ابتلای فرد به حملات قلبی و مشکلات عروق کرونری ممکن است تدابیر خاصی در جهت کاهش استرس در حین درمان مورد نیاز باشد.
به جهت افزایش ریسک ابتلا به بیماریهای پریونتال(مشکلات مربوط به لثه و استخوان نگه دارنده دندانها) در افراد واجد بیماری قند، درمانهای پیشگیرانه در این زمینه بسیار مهم و در خط اول توجه دندانپزشک قرار میگیرد. بررسی دقیق شرایط لثه و نیاز به درمانهایی مانند جرمگیری منظم و پروفیلاکسی و حذف پلاک و در نهایت آموزش و کنترل بهداشت دراین بیماران از الزامات اولیه می باشد.
عدم کنترل بیماری دیابت منجر به از دست دادن بافت لثه و استخوان اطراف دندان می گردد
درخصوص ساعات ملاقات با دندانپزشک و انجام درمان هم در این بیماران می بایست نکاتی را مورد توجه قرار داد. در این مورد باید به ساعت مراجعه و عدم تداخل آن با ساعت وعده های غذایی بیمار دقت شود. این مساله خصوصا در بیمارانیکه با انسولین درمان می شوند مهم است. چرا که عدم دریافت به موقع وعده غذایی ممکن است منجر به افت شدید قند خون و ایجاد شوک هایپوگلیسیمیک گردد. خصوصا در جراحی ها نیز این مساله باید مورد توجه ویژه قرار گیرد و جهت انجام جراحی، خصوصا اگر احتمال داده شود که کار به درازا کشیده و با وعده غذایی فرد وارد تداخل گردد، می بایست در جهت تنظیم رژیم وی با کمک پزشک معالج دیابت مشورت و هماهنگی صورت پذیرد.
در یک دیابت به خوبی کنترل شده، مشکلی از بابت ابتلا به عفونتهای پس از درمان وجود ندارد. به عنوان مثال در انجام جراحی برای یک فرد با دیابت کاملا تحت کنترل (HbA1c <8%) نیازی به پروفیلاکسی با آنتی بیوتیک وجود ندارد. این درحالیست که شرایط برای یک فرد با دیابت کنترل نشده متفاوت بوده و حتما می بایست ریسک ابتلا به عفونت پس از انجام جراحی(حتی کشیدن یک دندان نیز،خود نوعی جراحی محسوب میگردد) و لزوم آنتی بیوتیک تراپی پیشگیرانه مورد توجه قرارگیرد.
در پایان
بیماری قند یا همان دیابت، یک بیماری متابولیک بسیار شایع می باشد که با افزایش سطح سرمی گلوکوز و عدم تحمل قند مشخص میشود و می تواند از جهات گوناگونی فرد را درگیر نماید(مانند مشکلات بینایی، کلیوی، عصبی وقلبی و عروقی). خصوصا در نوع دوم این بیماری، فرد ممکن است با مشکلاتی مانند پرفشاری خون و چاقی و مشکلات مرتبط با متابولیسم چربی نیز همراه باشد که خود این همراهی ممکن است منجر به ریسک افزایش یافته ابتلا به بیماریهای جدی قلبی و عروقی (مانند نارسایی عروق کرونری و انفارکتوس قلبی) گردد. در کنترل و درمان این بیماری، تثبیت وضعیت قند خون بیمار در مرکز توجه بوده و سپس درمان مشکلات همراه با آن میبایست مورد توجه قرار گیرد. درمان دندانپزشکی در فرد مبتلا به دیابت میبایست متمرکز بر برقراری سلامت انساج لثه و کنترل بهداشت و مراقبت مستمر بوده و در سایر درمانها نیز ثبات وضعیت متابولیسم فرد بیمار را باید به دقت مورد توجه قرار داد.
افراد زیادی هستند که سالهاست با دیابت دست و پنجه نرم می کنند و توانسته اند با برقراری نظم نسبی در نغذیه و تداوم معالجات مرسوم با این بیماری مقابله کنند و کیفیت زندگی خود را نیز حفظ کنند. درواقع نظم را میتواند مهمترین فاکتور برخورد و مبارزه با دیابت دانست.
منبع اصلی مورد استفاده:
Dental management of patients with diabetes,
توجه
برداشت واستفاده از مطالب این سایت، تنها با ذکر منبع مجاز میباشد.
بیشتر بخوانید…
لطفا ما را در اینستاگرام نیز دنبال فرمایید
کلمات کلیدی
دندانپزشک – دندانپزشکی – دندانپزشکی دیجیتال – دندانپزشکی زیبایی – دندانپزشکی ترمیمی – لمینت سرامیکی – لامینت سرامیکی – لامینت دندان – هینوتیزم – هیپنوتیزم در دندانپزشکی – کرمانشاه – کرمانشاهی – دندانپزشکان کرمانشاه – عصب کشی – اندودانتیکس – درمان ریشه دندان – پروتز ثابت – روکش دندان – ایمپلنت فوری – دکتر افشین کاوسی – دکتر هاوش غارتی – لیزر در دندانزشکی – کاربرد لیزر در دندانپزشکی – جراحی لثه با لیزر – معنای لیزر – لیزر دایود – بایولیز – دندانپزشکی مدرن – جراحی لثه – جراحی دندان عقل – دندان عقل نهفته – جرمگیری دندان – بلیچینگ – سفید کردن دندان – زیبایی دندان – طراحی لبخند – طرح لبخند – جراحی تحت هیپنوتیزم – دندانپزشکی با هیپپنوتیزم – مدیریت مطب و کلینیک – دکتر کاظم آشفته یززدی – دکتر سیدمهدی جعفری – ایمپلنت دندان – کاشت دندان – جایگزینی دندان – ایمپلنت هدایت شده – سیگار کشیدن -تاثیر سیگار بر ایمپلنت -ترک سیگار -ایمپلنت دیجیتال – نیودنت – اشترومن – کیت جراحی ایمپلنت – کامپوزیت ونیر – ونیر دندان – اینلی – اونلی – اورلی – ترمیم دندان – ترمیم همرنگ دندان – ترمیم سفید رنگ دندان – ترمیم دندان با کامپوزیت – ترمیم طبیعی دندان – آمالگام – تعویض آمالگام – طاق بستان – دندانساز – دندانساز تجربی – دندانپزشک تجربی – هنر دندانپزشکی – علم و هنر دندانپزشکی – لابراتوار دندانسازی – تکنسین دندان – تکنسین دندانپزشکی – دستیار دندانپزشک-ویروس کرونا – بیماری کرونا-جهش کرونا – کرونا و دندانپزشکی- کویید ۱۹ و دندانپزشکی – کنترل عفونت در دندانپزشکی – مطب دندانپزشکی زیبا – مطب دندانپزشکی شیک – معماری مطب دندانپزشکی – پرینتر سه بعدی – روکش موقت – نایت گارد – دندان قروچه – براکسیزم – ناهنجاری فک و صورت – ارتودنسی شفاف – الاینر شفاف – ترمیم کامپوزیت خلفی – بیماریهای لثه – بیماریهای دهان- کامپوزیت دندان – دوکتور ددان – کرماشان – بیمه دندانپزشکی – دپیگمانتاسون لثه – کدکم – سینوس لیفت – پیوند استخوان – جراحی ایمپلنت – ایمپلنتولوژی – بوی بد دهان – کیست دندان – دندان درد – آموزش بهداشت دهان کودکان – بهداشت اطفال – مسواک کودکان – دندان شیری – پرینتر سه بعدی – روکش موقت – dental laminates – smile -Kermanshah – kermanshah dentist – kermanshah dentistry office -تببیض الاسنان – زراعت الاسنان فی ایران – فنیز الترکیبیات کرمانشاه – طبیب الاسنان ایرانی -زراعت الاسنان فی یوم واحد ایران – دندانپزشک خوب کرمانشاه – رزین کامپوزیت – مواد دندانپزشکی با کیفیت – طراحی لبخند دیجیتالی – اموزش اگزوکد – طراحی در اگزوکد – پرینتر سه بعدی – پرینتر DLP – پرینتر LCD –دیابت و دندانپزشکی-بیماری قند خون و مشکلات دندانی-بیماری لثه و دیابت
لطفا نظر خود را در رابطه با مطلب بیماری دیابت و مشکلات دندانپزشکی مرتبط با آن را از طریق کادر زیر به ما منتقل بفرمایید.
دکتر افشین کاوسی
دندانپزشک
فارغ التحصیل دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران