دکتر افشین کاوسی

عوامل ایجاد سرطان دهان،فک و صورت

سالانه هزاران نفر در سراسر جهان به سرطانهای دهان،فک و صورت مبتلا می شوند که این ابتلا منجر به مرگ و میر و یا معلولیتهای وسیع در این افراد می گردد. عواملی مانند ژنتیک و اپی ژنتیک و نیز عوامل محیطی سبب ساز هر بیماری هستند و سرطانهای دهان،فک و صورت نیز از این قاعده مستثنا نیستند.

در اینجا به بررسی ریسک فاکتور های مرتبط با سرطانهای دهان،فک و صورت خواهیم پرداخت تا ببینیم چه عواملی می توانند ریسک یا خطر بروز سرطانهای دهان،فک و صورت را افزایش دهند.

انواع مختلفی از سرطانهای دهان،فک و صورت وجود دارند. سرطان و بدخیمی میتواند از هر بافتی منشا بگیرد و گسترش یابد. در این نوشته اشاره ما بیشتر به دونوع بسیار شایع سرطان دهان یعنی کارسینوم سلول سنگفرشی یا همان S.C.C ،و نیز کارسینوم غدد بزاقی فرعی می باشد و منبع عمده ما نیز برای این نوشته مقاله ای هستش که توسط دکتر کومار، در سال ۲۰۲۲ در مجله و وبسایت Cancerjournal به چاپ رسیده است.

 

 

 

 

۱-تنباکو

سالانه تنباکو عامل ایجاد سرطان در میلیونها انسان قلمداد می گردد. بیماریهای سرطانی ناشی از دود کردن تنباکو عمدتا شامل  سرطان حلق، حنجره، مری،مثانه، کلیه، ریه و پانکراس می باشند. رابطه بین مصرف تنباکو به اشکالی چون سیگار، سیگارت ، پیپ ،قلیان و غیره، با سرطانهای دهان،فک و صورت به شدت تایید گردیده است. مهمترین عامل سرطان زا در تنباکو شامل هیدروکربن های آروماتیک مثل بنزوپیرن و نیتروزامین های تنباکوست که با صدمه زدن به DNA سبب ساز بروز سرطان و بدخیمی می گردند.

 

۲- تنباکوی جویدنی یا بتل-کید (betel quid)

در جنوب شرق آسیا و خصوصا در کشورهای هندوستان و تایلند، مصرف انواع تنباکو بصورت جویدنی بسیار شایع است و متاسفانه در جنوب شرقی کشور خودمان ، ایران، نیز این عادت در برخی از افراد دیده میشود. انواع بسیار متفاوتی از ترکیبات تنباکوی جویدنی وجود دارد که معروفترین آنها شامل بتل کید، ناس، پن یا پان و زردا میباشند. تحقیقات ارتباط بسیار نزدیکی بین مصرف تنباکوی جویدنی با سرطانها و همینطور ضایعات پیش سرطانی مثل لوکوپلاکیا و فیبروز مخاطی را نشان داده اند.

 

 

 

۳-الکل

الکل رابیشتر به عنوان عامل صدمه به کبد و یا سیروز و سرطان کبد می شناسیم. اما جالب است که بدانید الکل هم یکی از عوامل ایجاد و گسترش سرطانهای دهان،فک و صورت می باشد. خضوضا ارتباط بسیار نزدیکی بین سرطانهای دهان، حنجره، حلق، مری و کبد با نوشیدنی های الکلی وجود دارد که بخاطر وجود برخی ترکیبات سرطانزا در آن می باشد. موضوع جالبتر اینکه مصرف الکل ،خصوصا زمانی احتمال ایجاد سرطان در دهان را افزایش میدهد که با مصرف تنباکو و سیگار همزمان باشد. بدین صورت که مصرف زیاد الکل باعث ایحاد تغییرانی در شکل بافت مخاط سنگفرشی دهان می گردد. به عبارت دیگر مخاط دهان در اثر مجاورت با الکل به تدریج نازک شده و عوامل سرطانزای موجود در تنباکو، راحتتر در این مخاط آسیب دیده نفوذ خواهند کرد و سبب ساز بروز سرطان خواهند شد.

 

۴-رژیم غذایی و تغذیه

مصرف برخی خوراکیها نظیر میوه و سبزیجات تازه، خصوصا هویج و گوجه فرنگی، ونیز ماهی و میگو و… نقش موثری در پیشگیری از ابتلای به سرطان دارند. همچنین اثر ضد سرطانی ویتامین های گرده E,AوC نیز تایید شده است. با این حال تجقیقات نشان داده اند که مصرف برخی خوراکیها هم می توانند در افزایش نرخ ابتلا به سرطانهای دهان،فک و صورت نقش داشته باشند. برخ از مواد غذایی موجود دراین لیست شامل گوشتهای فراوری شده، گوشت قرمز، گوشت نمک سود شده، کیک ها و دسرها، کره، تخم مرغ، پنیر، برنج، پاستا، جبوبات، ارزن و نان ذرت است.

 

 

 

 

۵-دهان شویه 

دهان شویه ها هم متهم به نقش داشتن در سرطانهای دهان،فک و صورت هستند! معمولا در تولید دهان شویه ها از الکل به عنوان حلال محتویات استفاده می شود. تحقیقات اپیدمیولوژی نشان داده اند که نقش دهان شویه در بروز سرطان وابسته به تعداد دفعات  و مدت زمان مصرف و همینطور مقدار الکل بکار رفته در دهان شویه می باشد. با این وجود هیچ گونه شواهدی که نشان بدهد ارتباطی عملی و مستقیم بین دهان شویه و سرطانهای دهان،فک و صورت وجود دارد، به اثبات نرسیده است.با این وجود بهتراست در استفاده از دهان شویه های با میزان درصد الکل بالاتر دقت کنیم.

 

۶-میت (‘Mate)

Mate نوعی نوشیدنی چایی مانند است که در آمریکای جنوبی و برخی از نقاط اروپا طرفدار دارد. ارتباط بین مصرف میت و سرطان حنجره به عنوان یک عامل مستقل مطرح شده است . اگر چه دقیقا عامل پاتولوژیک آن مشخص نیست. اما عواملی مانند توانایی حل کردن سایر عوامل سرطانزا، صدمات ناشی از حرارت ،و همینطور تانن ها و نیتروز های موجود در این نوشیدنی به عنوان عوامل احتمالیبروز سرطان پیشنهاد شده است.

 

 

۷- ویروسها

ویروسها از متهمان ردیف اول بروز سرطان و بدخیمی در محیط دهان هستند. ویروسها با ورود به عوامل ژنتیکی انسان و ایجاد تغییر یا جهش در ژنوم، باعث ایجاد سلولهای سرطانی میشوند. دراین میان ویروس های ابشتاین-بار (EBV)، پاپیلومای انسانی(HPV) و هرپس سیمپلکس (عامل ایجاد تبخال) از مهمترین ویروسهای سرطانزای شناخته شده هستند.

۸-عفونتهای قارچی

گونه ای قارچی به نام کاندیدا (candida) و خصوصا نوع کاندیدا آلبیکنس (candida albicans) به عنوان یک عمل پاتوژن فرصت طلب برای ایجاد ضایعات پیش-سرطانی شناخته شده هستند که میتوانند بر روی ضایعاتی مثل لوکوپلاکیای دهانی سوار شوند. اینکه کاندیدا آلبیکنس مسوول مستقیم بروز سرطان باشد یا نه دقیقا مشخص نیست اما ممکن است بصورت ثانویه سبب تحریک برخی ضایعات پیش-سرطانی به بروز بدخیمی باشند. خصوصا اینکه عفونتهای قارچی مانند کاندیدا آلبیکنس معمولا در شرایط ضعف سیستم ایمنی بروز پیدا می کنند.

 

 

 

۹-سرکوب سیستم ایمنی

افرادی که دچار سرکوب سیستم ایمنی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان قرار دارند. مثلا مبتلایان به HIV در مرحله بروزعلایم یا همان بیماری AIDS ،به سرطانهایی مانند سارکوم کاپوزی و لنفوم مستعد هستند. اما سرطان سلولهای سنگفرشی یا S.C.C در آنها معمول نیست. افرادی هم که به دلیل پیوند عضو، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی را مصرف می کنند، مستعد بروز سرطان در لبها هستند که علت این امر نیز میتواند ریسک افزایش یافته قرارگرفتن طولانی در معرض نور آفتاب و یا سیگار کشیدن باشد. با این حال ربط دقیق بروز سرطان در لب با سرکوب سیستم ایمنی کاملا مشخص و اثبات شده نیست.

۱۰-ریسکهای شغلی

برخی از مشاغل، ذاتا، ریسک ابتلا به سرطانهای دهان،فک و صورت را با خود دارند. افرادی که مدتهای طولانی در معرض نور مستقیم آفتاب مشغول به کارکردن هستند (مانند کشاورزان) از آن جمله هستند. دیده شده است که اشعه UV آفتاب در این افراد باعث بروز سرطان در لبها و همینطور سرطان سلول بازال (B.C.C) می شود ( محل شایع این نوع از سرطان اطراف بینی می باشد). به همین شکل اشعه UV میتواند باعث التهاب گوشه لب شده که توانایی تبدیل به S.C.C را دارست.  قراگرفتن در معرض آفت کشها، اکسید گوگرد، آزبست و بخارات اسیدی و همینطور سوزاندن سوختهای فسیلی هم در شرایط شغلی گوناگون می توانند باعث بروز سرطانهای دهان،فک و صورت گردند. در این میان افرادی که با اشعه یونیزان سروکار دارند (مانند کارکنان رادیولوژی) نیز در معرض ابتلا به انواع سرطانها ، از جمله سرطانهای دهان،فک و صورت می باشند.

۱۱- عوامل دندانی

بهداشت دهان ضعیف و شرایط بد دهانی  مانند دندانهایی که به هر علتی تیز شده اند و تحریکی مداوم را بر روی بافت نرم ایجاد می کنند، و همچنین زخمهای مزمن ناشی از یک دندان مصنوعی نامناسب، عواملی هستند که باعث افزایش ریسک ایجاد سرطان در دهان قلمداد میشوند. اینکه این عوامل خود مستقیما باعث تولید سلولهای سرطانی می شوند و یا اینکه در کنار ریسک فاکتور های دیگر مانند سیگار کشیدن و یا مصرف الکل سبب ساز بروز سرطان می گردند همچنان محل مناقشه است. با این حال حتما باید نسبت به زخمهای مزمن در محیط دهان حساس بود و علت ایجاد آنها باید مورد بررسی قرار بگیرد.

۱۲-سفلیس

مرحله سوم سفلیس (Tertiary syphilis) در همراهی با عوامل دیگر سرطانزا مانند مصرف تنباکو و یا الکل ، میتواند ریسک ابتلا به سرطانهای دهان،فک و صورت را افزایش بدهد. اما با توجه به شیوع بسیار پایین سفلیس مرحله سومی، این عامل زیاد در خور توجه و اهمیت نمی باشد.

۱۳-پرتوزاها

ارتباط چشمگیری بین قرارگرفتن در معرض اشعه یونیزان و رشد سرطانهای دهان،فک و صورت خصوصا در محل غدد بزاقی وجود دارد. طبق یک تحقیق، بین ۴۸ تا ۷۷ نفر از هر یکصد هزار نفر که مورد درمان با اشعه  یونیزان درمانی قرارگرفتند ،به سرعت و یا با مقداری تاخیر به سرطانهای دهان،فک و صورت مبتلا  شده اند. مثلا ید رادیواکتیو که برای درمان برخی مشکلات تیرویید تجویز میشود، در بررخی از دیگر ارگانهای بدن نیز جذب شده و توانایی ایجاد و رشد تومور را به همراه دارد. (ارگانهایی مانند غدد بزاقی، لوله گوارش، کلیه ها و مثانه)

۱۴- عوامل ژنتیکی

در نهتیت ژنتیک انسان می تواند در احتمال ابتلای افراد به سرطانهای دهان،فک و صورت مانند S.C.C بسیار مهم و نقش آفرین باشد. این استعداد ژنتیکی است که یک فرد را نسبت به هریک از عوامل کارسینوژن یا سرطان زا مستعدتر کرده و یا اینکه برعکس، قدرت ترمیم DNA صدمه دیده بیشتر از سایرین را از خود نشان دهد.

جمع بندی

ریسک فاکتور هایی را که برشمردیم، مشخصا بر بروز سرطانهای دهان،فک و صورت موثر هستند. دراین میان شاید بشود گفت که نقش تنباکو خصوصا نوع جویدنی آن بسیار جدی تر از سایرین است. با این حال افراد زیادی هم به سرطان دهان مبتلا میشوند بدون اینکه در معرض هیچ یک از ریسک فاکتورهای یادشده  قرار گرفته باشند. در این بین شاید ژنتیک یک بازیگر بسیار مهم قلمداد گردد و شاید هم عوامل و ریسک فاکتورهای دیگری نیز وجود داشته باشند که هنوز مورد شناسایی قرار نگرفته اند. در نهایت کسانی که در معرض هریک از ریسک فاکتورهای گفته شده هستند، می بایست بصورت دوره ای و منظم مورد معاینه و بررسی قرار گیرند و علایمی مانند وجود زخمها و ضایعات مزمن در این افراد به دقت مورد بررسی پاتولوژیک قرار گیرد. 

توجه

برداشت واستفاده از مطالب این سایت، تنها با ذکر منبع مجاز میباشد.

 

بازگشت به مقالات

بیشتر بخوانید…

سکس دهانی ،از ابتلا به عفونتها تا سرطان گلو

 

 

 

آیا انجام ایمپلنت برای افراد سیگاری ممکن است؟

 

 

 

استرس و اضطراب چه تاثیری بر دندانها دارند؟

 

 

 

لطفا ما را در اینستاگرام  نیز دنبال فرمایید

کلمات کلیدی

دندانپزشک – دندانپزشکی – دندانپزشکی دیجیتال – دندانپزشکی زیبایی – دندانپزشکی ترمیمی – لمینت سرامیکی – لامینت سرامیکی – لامینت دندان – هینوتیزم – هیپنوتیزم در دندانپزشکی – کرمانشاه  – کرمانشاهی – دندانپزشکان کرمانشاه – عصب کشی – اندودانتیکس – درمان ریشه دندان – پروتز ثابت – روکش دندان – ایمپلنت فوری – دکتر افشین کاوسی – دکتر هاوش غارتی – لیزر در دندانزشکی – کاربرد لیزر در دندانپزشکی – جراحی لثه با لیزر – معنای لیزر – لیزر دایود – بایولیز – دندانپزشکی مدرن – جراحی لثه – جراحی دندان عقل – دندان عقل نهفته – جرمگیری دندان – بلیچینگ – سفید کردن دندان – زیبایی دندان –  طراحی لبخند – طرح لبخند – جراحی تحت هیپنوتیزم – دندانپزشکی با هیپپنوتیزم – مدیریت مطب و کلینیک – دکتر کاظم آشفته یززدی – دکتر سیدمهدی جعفری – ایمپلنت دندان – کاشت دندان – جایگزینی دندان – ایمپلنت هدایت شده – سیگار کشیدن -تاثیر سیگار بر ایمپلنت -ترک سیگار -ایمپلنت دیجیتال – نیودنت – اشترومن – کیت جراحی ایمپلنت – کامپوزیت ونیر – ونیر دندان – اینلی – اونلی – اورلی – ترمیم دندان – ترمیم همرنگ دندان – ترمیم سفید رنگ دندان – ترمیم دندان با کامپوزیت – ترمیم طبیعی دندان – آمالگام – تعویض آمالگام – طاق بستان – دندانساز – دندانساز تجربی – دندانپزشک تجربی – هنر دندانپزشکی – علم و هنر دندانپزشکی – لابراتوار دندانسازی – تکنسین دندان – تکنسین دندانپزشکی – دستیار دندانپزشک-ویروس کرونا – بیماری کرونا-جهش کرونا – کرونا و دندانپزشکی- کویید ۱۹ و دندانپزشکی – کنترل عفونت در دندانپزشکی – مطب دندانپزشکی زیبا – مطب دندانپزشکی شیک – دستیار دندانپزشک – منشی دندانپزشک – استخدام منشی  مطب دندانپزشکی – استخدام کمک دندانپزشک- استخدام کمک دندانپزشک -مسئول تبلیغات دندانپزشک- آموزش دستیار دندانپزشک- آموزش کمک دندانپزشک- مدرک معتبر دستیار دندانپزشک -معماری مطب دندانپزشکی – پرینتر سه بعدی – روکش  موقت – نایت گارد – دندان قروچه – براکسیزم – ناهنجاری فک و صورت – ارتودنسی شفاف – الاینر شفاف – ترمیم کامپوزیت خلفی – بیماریهای لثه – بیماریهای دهان- کامپوزیت دندان – دوکتور ددان – کرماشان – بیمه دندانپزشکی – دپیگمانتاسون لثه – کدکم – سینوس لیفت – پیوند استخوان – جراحی ایمپلنت – ایمپلنتولوژی –  بوی بد دهان – کیست دندان – دندان درد – آموزش بهداشت دهان کودکان – بهداشت اطفال – مسواک کودکان – دندان شیری – پرینتر سه بعدی – روکش موقت – dental laminates – smile -Kermanshah – kermanshah dentist – kermanshah dentistry office – تببیض الاسنان – زراعت الاسنان فی ایران – فنیز الترکیبیات کرمانشاه – طبیب الاسنان ایرانی -زراعت الاسنان فی یوم واحد ایران – دندانپزشک خوب کرمانشاه – رزین کامپوزیت – مواد دندانپزشکی با کیفیت – طراحی لبخند دیجیتالی – اموزش اگزوکد – طراحی در اگزوکد – پرینتر سه بعدی – پرینتر DLP – پرینتر LCD – دیابت و دندانپزشکی – بیماری قند خون و مشکلات دندانی -بیماری لثه و دیابت – واریانت لامبدا – کرونا لامبدا – جهش لامبدا -ایمپلنت و قند خون – ایمپلنت و دیابت –فرنکتومی – tongue tie – جراحی با لیزر-رادیولوژی دندانپزشکی – عکس دندان – رادیوگرافی دندان – ایمپلنت دیجیتال – ایمپلنت فوری – ایمپلنت هدایت شده – جراحی سینوس – جراحی افزایش عرض استخوان – پیوند استخوان – پیوند لثه – مدیریت بافت نرم – اسکن بادی – لوازم روتاری دندانپزشکی – تجهیزات چرخشی دندانپزشکی – آنگل و توربین – هندپیس های دندانپزشکی – آموزش دندانپزشکی-باند دنو -DENU bond- ادهزیو -درد دندان- چگونه دندان درد را درمان کنیم – سکس دهانی – رابطه جنسی دهانی – اورال سکس – سوزاک – ایدز – عوارض سکس دهانی – پاپیلومای انسانی – زگیل تناسلی

لطفا نظر خود را در رابطه با مطلب عوامل ایجاد سرطان دهان،فک و صورت را از طریق کادر زیر به ما منتقل بفرمایید.